Dưới mặt nước yên tĩnh của hồ Đồng Mô ở phía Tây Hà Nội là nơi ẩn náu của một sinh vật bí ẩn nhưng có ý nghĩa vô cùng quan trọng. . Đồng Mô được xem là môi trường sinh thái tự nhiên duy nhất của loài Giải Sinhoe (Rafetus swinhoei) hay còn được người Việt Nam gọi với cái tên thân thuộc – Rùa Hoàn Kiếm, để ghi nhớ câu chuyện về một cá thể trong hồ Gươm được tin là rùa thần còn sống từ thế kỷ XV đến nay.
Những cá thể khổng lồ của loài rùa này có thể đạt trọng lượng lên đến 150kg, từng có mặt tại khắp các con sông, hồ lớn của miền Bắc Việt Nam và miền Nam Trung Quốc. Nhưng chỉ trong vài thập kỷ trở lại đây, rùa Hoàn Kiếm đã gần như biến mất hoàn toàn vì bị giết và mất nơi sinh sống. Trước kia, những ngư dân trên hồ Đồng Mô còn cho rằng chính loài giải này từng là đối thủ cạnh tranh nguồn cá và phá lưới của họ. Theo chính những ngư dân này, trong khoảng thập niên 1980 – 1990, họ thường xuyên đánh bắt những cá thể lớn hơn 100kg trong hồ để bán hoặc làm thịt. Từ một khu vực được xem là có số lượng Giải Sinhoe phong phú, thì vài chục năm gần đây quần thể tự nhiên của loài đã giảm từ vài trăm cá thể xuống chỉ còn 1 hoặc hai cá thể sót lại trong hồ Đồng Mô như hiện nay. Họ không hề biết đây chính là rùa cùng loài với rùa Hoàn Kiếm ở hồ Gươm, và việc khai thác liên tục nhiều năm liền đã khiến loài rùa khổng lồ bị đe dọa tuyệt chủng.
Chương trình Bảo tồn Rùa châu Á (ATP) thuộc Tổ chức Indo-Myanmar Conservation (IMC) đặc biệt chú trọng ý nghĩa của câu chuyện rùa thần giúp đất nước hòa bình, độc lập trong văn hóa của người Việt để thúc đẩy hoạt động bảo tồn loài tại Việt Nam. Hồ Đồng Mô có khoảng 50 người dân hàng ngày làm nghề chài lưới, chèo thuyền. Sống dựa vào tài nguyên trong hồ, cuộc đời họ gắn liền với con thuyền và hồ nước mênh mông. Thật kỳ lạ là chưa có cuộc thi chèo thuyền nào từng được tổ chức ở nơi đây.
Từ mục tiêu tổ chức một chương trình nâng cao nhận thức bảo tồn, gắn kết với câu chuyện truyền thuyết về loài rùa linh thiêng ở Hà Nội, đồng thời kết hợp với mùa lễ hội truyền thống của địa phương vào dịp tết Nguyên Đán, ý tưởng giải đua thuyền hồ Đồng Mô đã được ra đời. Một cuộc thi thể thao là sự kiện sôi động được đông đảo người dân hưởng ứng, vừa là dịp để ATP thu hút sự quan tâm của cộng đồng địa phương với việc bảo vệ hồ và rùa quý – biểu tượng văn hóa truyền thống tốt đẹp của Việt Nam. Năm 2010, ATP đã tổ chức giải đua thuyền Đồng Mô lần thứ nhất. Vào ngày 07/03/2015, giải Đua thuyền Đồng Mô lần thứ 02 do ATP và hội nông dân làng Nghĩa Sơn kết hợp tổ chức tại xã Nghĩa Sơn, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. 55 vận động viên là người địa phương và hơn 500 người dân đã tới tham dự giải thi đấu. Trong lễ khai mạc, ATP trình bày giới thiệu tình trạng loài và cá thể rùa đặc biệt trong hồ, nêu cao tầm quan trọng và khuyến khích người dân địa phương cùng tham gia công tác bảo tồn rùa Hoàn Kiếm. Thông điệp “Giải đua thuyền bảo vệ loài rùa truyền thuyết của Việt Nam” được lan truyền trong suốt giải đấu.
Giải bao gồm 42 vận động viên nam và 13 vận động viên nữ, được chia thành hơn 10 lượt đua. Mỗi lượt có bốn vận động viên tham gia. Các thí sinh phải chèo thuyền hai lượt đi và về cự ly mỗi lượt 900m. Bốn vận động viên nam và bốn vận động viên nữ có thành tích tốt nhất sẽ tham dự vòng chung kết. Kết quả, anh Phan Văn Dũng đã giành giải nhất dành cho nam với thành tích 6’54’’, chị Nguyễn Thị Oanh là người chiến thắng phần thi dành cho nữ với thời gian về đích 8’18’’. Mặc dù điều kiện thời tiêt không thuận lợi, nhưng rất động khán giả vẫn tới xem và cổ vũ cho các vận động viên. Giải đua thuyền không chỉ là một trong các chương trình thể thao bổ ích kết hợp với truyền thông bảo tồn rùa Hoàn Kiếm được trông đợi nhất, mà còn là hoạt động kết nối giữa chính quyền địa phương, nhân dân và cán bộ bảo tồn được cộng đồng địa phương ủng hộ và tham gia nhiệt tình.
Ông Nguyễn Văn Hạnh, một vận động viên chia sẻ cảm xúc của mình: “Chúng tôi rất vui khi tham gia giải đua thuyền năm nay. Lễ hội truyền thống diễn ra hàng năm tại địa phương đã trở lên đặc biệt hơn, thú vị hơn. Tôi không có duyên với chức vô địch năm nay nhưng sẽ cố gắng hơn vào năm sau.”
Chúng tôi chân thành cảm ơn Quỹ đối tác các hệ sinh thái trọng yếu (CEPF) và Tổ chức bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã tài trợ cho các hoạt động và dự án bảo tồn Giải Sinhoe của chúng tôi, Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đến ông Nguyễn Văn Mong – phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Kim Sơn ông Đỗ Văn Chiến – chủ tịch hội Nông dân Nghĩa Sơn, xã Kim Sơn và nhân dân địa phương đã ủng hộ và cùng phối hợp tổ chức thành công giải đua này.
Ngày 13 tháng 03 năm 2015
Thông cáo báo chí: Phạm Văn Thông & Timothy McCormack – ATP
Thư viện ảnh
No comment